Sabic denkt aan sluiting naftakraker op Chemelot

Bij zo'n technisch verouderde fabriek is het ongetwijfeld erg lastig en duur om te vergroenen. Daardoor worden de andere opties, nieuwbouw of sluiten min of meer voor de hand liggend. Ook is het logisch dat Sabic dan nadenkt of men bij nieuwbouw wel op deze plek wil blijven of dat men de productie wil verplaatsen naar een plek waar men meer uitbreidingsmogelijkheden heeft en die ook anderzijds voordelen biedt. Dat Sabic daarover nadenkt verwondert SPA helemaal niet ! Het sluiten van Olefin-3 past heel goed in dit scenario!

Voor de regio en de gemeente kan dat enig verlies van werkgelegenheid met zich meebrengen, maar dat moet niet overdreven worden want de werkgelegenheid bij het MKB is vele malen groter dan op Chemelot. In dit verband is het goed te beseffen dat op de ruim 700 ha van Chemelot Industrial Park slechts 3945 mensen werken (31 dec 2020) terwijl dat ruim 21000 werkzame personen zouden zijn indien de werkgelegenheid per hectare gelijk zou zijn aan het gemiddelde van de andere bedrijventerreinen binnen onze gemeente.

Het is een keuze uit vergroenen, verplaatsen of sluiten.

Lees ook :Initiatief Raadsvoorstel SPA inzake bedrijventerreinen

© Dagblad de Limburger, vrijdag 21 januari 2022

© Dagblad de Limburger, woensdag 19 januari 2022

© Dagblad de Limburger, zaterdag 8 januari 2022

Vragen over OZB Chemelotbedrijven

Naar aanleiding van het onderstaande krantenartikel heeft SPA reeds eerder vragen gesteld aan het college. Onder dit krantenartikel kunt u de vragen van SPA en antwoorden van het college lezen. SPA is en blijft van mening dat er één lijn getrokken moet worden voor Chemelot en het lokale MKB. Telkens lijkt het er weer op dat Chemelot een voortrekkersrol toebedeeld krijgt.
211001 01 Brief aan J. Renet SPA inzake OZB Chemelot-getekend

Lozingsvergunning IAZI ( Integrale Afval Zuiverings Installatie  )

Het Waterschap Limburg verleende een nieuwe lozingsvergunning voor lozing van het afvalwater van de IAZI dat het afvalwater van Chemlot zuivert en vervolgens loost op 'de zijtak van de Ur'. Deze 'zijtak van de Ur' is niet meer en niet minder dan een lange ondergrondse pijp die vanaf de IAZI naar de Maas loopt. Als legitimatie voor de term 'zijtak' is deze pijp ook vanaf de IAZI verbonden met de Ur, maar die (korte pijp) is door afsluiters (op het terrein van de IAZI en pakweg 15 m verder buiten het terrein in de Ur. Duidelijk is te zien dat het effluent dat de IAZI (Chemelot) loost op de Maas echt anders is dan het water van de Maas. Met name in droge tijden wanneer de Maas weinig water heeft is de verdunning laag.

In de vergunning wordt door het Waterschap Limburg ingegaan op een door Natuurmonumenten ingediende zienswijze. Natuurmonumenten schrijft ' In de zomer is het debiet van de Grensmaas vaak kleiner dan 10 m3/s. Het debiet van het effluent van Chemelot kan tot 1,6 m3/s. Dit betekent dat de stofconcentratie slechts 6x verdund wordt. Met welke verdunning is gerekend in de vergunning? '

Waterschap Limburg antwoordt: 'In het Handboek Immissietoets is voorgeschreven hoe het debiet van ontvangend oppervlaktewater en effluent bepaald dienen te worden. Voor de Grensmaas resulteert dit in 20 m³/s en voor het effluent van de IAZI in 0,95 m^3/s. De daaruit voortvloeiende verdunningsfactor bedraagt 22". Indien Natuurmonumenten gelijk heeft en het debiet werkelijk tot beneden 10 m³/s daalt dan betekent dit (zonder reductie van de uitstroom van de IAZI) dat de verdunning minder dan 11 maal wordt.

‘Men is heel dienstbaar, dat zie je heel vaak in deze vergunningen’ (Jacob de Boer, Professor toxicologie)   

Lozingsvergunning Chemelot 15 dec 2020
Jack Renet in uitzending de Vuilnisman NPO2

De uitzending toont dat Nederland helemaal onderaan de Europese ranglijst waterkwaliteit.bungelt.
Zeer zorgwekkend is dat sinds 2009 het percentage van de oppervlaktewateren dat niet voldoet enorm gegroeid is.

Lozing Chemelot vanaf Ur in de Maas	Afsluiter afvoerpijp Chemelot in de Ur

Onderzoek RIVM veiligheidsgevoel rondom Chemelot.

In Limburg ligt een grote groep chemiebedrijven bij elkaar, Chemelot. Het RIVM heeft onderzocht hoe veilig mensen die in de buurt wonen, zich voelen. Dat gevoel verschilt: mensen die dichter bij Chemelot wonen, voelen zich vaker onveilig dan mensen die verder weg wonen. Ook ervaren zij meer hinder en hebben ze meer behoefte aan informatie.

Omwonenden kunnen zich onveilig voelen als de situatie anders is dan ‘normaal’. Bijvoorbeeld bij een vreemd geluid, een bruine rookpluim, of als er gevaarlijke stoffen vrijkomen. Dit gevoel van onveiligheid trekt meestal weg als de situatie weer normaal is.

Het gevoel van veiligheid hangt samen met het vertrouwen dat mensen in de overheid en Chemelot hebben: hoe groter het vertrouwen, hoe veiliger mensen zich voelen. Iets meer dan de helft van de omwonenden heeft vertrouwen in de veiligheidsmaatregelen die worden genomen. Minder dan de helft van de omwonenden vertrouwt erop dat Chemelot en overheden tijdig, eerlijk en open communiceren over de veiligheid in de omgeving.

Bewoners, vooral de mensen die dicht bij Chemelot wonen, willen graag informatie over wat ze kunnen doen bij een ongeval of hoe ze worden gewaarschuwd. Ze willen dat ook over normale activiteiten die te merken zijn in de omgeving, zoals onderhoud. Toch gaan mensen vaak niet actief op zoek naar deze informatie. De mensen die dat wel doen, begrijpen de informatie niet altijd en vinden vaak niet wat ze zoeken.

Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM. Het RIVM heeft een werkwijze ontwikkeld om te peilen hoe mensen die in de buurt van chemiebedrijven wonen, de veiligheid beleven. Hiervoor is een vragenlijst gemaakt en is met (groepen) omwonenden gesproken. De werkwijze geeft een goed beeld van de veiligheidsbeleving en kan daarom als basis voor peilingen rond andere chemiebedrijven worden gebruikt. Aanvullende vragen zijn nodig om aan te sluiten bij de lokale thema’s en behoeften.

RIVM - Veiligheidsgevoel rond Chemelot - 2021

Reactie SPA n.a.v. onderzoek RIVM veiligheidsgevoel Chemelot

Hoofddoel van het onderzoek was, blijkens het rapport, om een methodiek te ontwikkelen. Volgens SPA houdt dat in dat achteraf gekeken behoort te worden of datgene wat gedaan is ook allemaal relevant is en of de resultaten niet beïnvloed worden door de gemaakte keuzes en wijze van verwerken van de resultaten.

Een heel belangrijke kwestie is daarom: wie rekenen we tot de omwonenden. Concreter: de keuze om mensen te bevragen uit gemeente Echt-Susteren, bv uit Koningsbosch op 14 km afstand van Tankenpark-3 ( een van de twee installaties met de grootste effecten bij een explosie) invloed heeft op het veiligheidsgevoel. Mensen die veraf wonen voelen zich veiliger blijkt uit het onderzoek. Dat betekent dus dat de keuze 'wie zijn omwonenden' van invloed is op de resultaten.

Voorbeeld: na de Tsjernobylramp dreef een radioactieve wolk onze richting uit. Dat gaf mensen een onveilig gevoel. Toch is het erg vreemd om mensen woonachtig in Nederland tot 'omwonenden' van Tsjernobyl te rekenen. Zo ook in Koningsbosch: het IS mogelijk dat bij catastrofaal falen van T01 een ammoniakwolk richting Koningsbosch drijft en mensen zich daardoor onveilig voelen, maar dat is toch echt iets anders dan de onveiligheid (en hinder) en de beleving daarvan dichtbij Chemelot.

In het onderzoek worden echter alle antwoorden op een hoop gegooid (bijvoorbeeld bij de uitspraak 16% van de omwonenden voelt zich onveilig). Dat geeft een verkeerd beeld want politiek wordt dit resultaat gebruikt om aan te geven dat 16% van de mensen DICHTBIJ Chemelot zich onveilig voelen. Het is de taak van onderzoekers om dit soort 'misbruik van cijfers' zoveel mogelijk te voorkomen door nauwkeurig te zijn in de formulering van de resultaten.

Het onderzoek bevat tegenstrijdige resultaten. Voorbeeld: 16% voelt zich onveilig wordt gemeld maar o.a. ook dat 23% van de mensen verwacht slachtoffer (dodelijk of gewond) te worden van een incident op Chemelot. Het kan toch niet zo zijn dat het 7% van de mensen niks uitmaakt of ze gewond of doodgaan vanwege een incident op Chemelot, hetgeen je wel zou kunnen concluderen uit deze twee cijfers.

Aangaande die 23% staat daar het woordje SLECHTS voor in het rapport. Het RIVM bedoelt waarschijnlijk dat dit cijfer lager is dan cijfers die iets daarboven genoemd zijn (48% en 55%) maar het woordje SLECHTS is in deze context echt misplaatst. 23% betekent tienduizenden mensen in de omgeving van Chemelot die gewond raken of doodgaan vanwege een incident op Chemelot. M.a.w. niet alleen naar de getallen kijken maar ook naar de betekenis daarvan wanneer het over zoiets gaat.

Ook is er onnauwkeurig in de formulering 'incident op Chemelot'. Er is een wereld van verschil tussen 'een incident op Chemelot dat tot de hekken beperkt blijft' en 'een incident op Chemelot dat effecten buiten de hekken heeft'. Bekijkt SPA de vraagstellingen dan wordt dat verschil vrijwel nooit gemaakt met gevolg dat respondenten dat zelf moeten invullen. Daardoor krijg je antwoorden die niet vergelijkbaar zijn.

Een omwonende woont nu 65 jaar pal naast Chemelot (11 m afstand van het spoor waar alle treinen langskomen). Wanneer er een sirene op Chemelot gaat is de eerste reactie 'waar is het'. Wanneer het bij een fabriek op Chemelot-Noord is weet de omwonende dat een ontploffing geen gevaar betekent. Is het op Chemelot-Zuid dan is het even afwachten of Tankenpark-3 de lucht ingaat en anders is er ook geen direct gevaar.

Zo vergaat het veel mensen in deze omgeving: ze weten uit ervaring dat explosie en brand aanvankelijk HEEL snel gevaar opleveren en daarna waarschijnlijk geen persoonlijk gevaar voor hun. Zelfredzaamheid bij een explosie van TP2 of TP3 is NUL: er is gewoon geen tijd om te reageren en in grote delen van het getroffen gebied zal er ook geen plek in de naaste omgeving zijn waar het wel enigszins veilig is en waar men hulp kan krijgen omdat het getroffen gebied enorm is. Bovendien zullen er ook geen mensen in de buurt zijn om te helpen (vrijwel iedereen zal getroffen zijn en de hulpverlening is volstrekt overbelast en grotendeels afwezig). Alleen wanneer het alarm met de uitbraak van toxische stoffen te maken heeft (ammoniak, blauwzuur, rook bij brand) KAN het, afhankelijk van de windrichting naderhand nog effect hebben.

Mensen in Lindenheuvel pal naast de ACN-fabriek hebben (bij weertype D5) zo'n 100 seconden om in veiligheid te komen alvorens een blauwzuurwolk hun woningen bereikt. Zelfredzaamheid is vrijwel NUL voor die mensen aangezien de sirenes lang niet altijd binnen enkele seconden afgaan. ALLE mensen die echt dichtbij de ACN-fabriek wonen weten dat die erg gevaarlijk is maar 'ze leven ermee' (verdringing). SPA weet (uit eigen bevragingen) dat sommigen zich continue onveilig voelen en anderen er gewoon niet aan denken. Wanneer het onderzoek het dan heeft over 'incident op Chemelot' maakt het ENORM uit of je het hebt over mensen die PAL naast Chemelot wonen (bij de ACN-fabriek) of op 5 km afstand (ver buiten het 1% letaliteitsgebied van explosie en brand). SPA vind dat je dergelijke verschillen gewoon niet op een hoop mag gooien, het moet nauwkeuriger zijn. Daarom zou men onderscheid moeten maken gebaseerd op afstand tot het gevaar.

Daartoe lenen zich de 1%-letaliteitscontouren. Voor brand en explosie zijn die ongeveer 3 km vanaf Tankenpark 2 en 3. Die definieren een gebied waarbij het TERECHT is dat mensen zich zorgen (kunnen) maken. Naarmate men dichter bij de bron woont zullen gevolgen bij zo'n calamiteit groter zijn en is het dus 'terechter' dat men zich zorgen maakt. Uiteraard weet niet iedereen waar die contouren lopen daarom is het ook goed dat mensen die daar niet te gek ver vandaan wonen (bv 1,5  maal die afstand) ook worden meegenomen in een belevingsonderzoek. Gebaseerd op de 1% letaliteitscontour kun je gebieden definieren, elk bijvoorbeeld 250 m breed ( binnen en buiten de contour) en die als basis voor de veiligheidsbeleving gebruiken. M.a.w. gebruik de postcodes als basis en niet het wel of niet woonachtig zijn in een gemeente (NB iemand uit Sittard weet dat Chemelot op kilometers afstand ligt en het gevaar dus voor hem een stuk kleiner zal zijn dan voor iemand die er pal naast woont. Dat beïnvloedt het veiligheidsgevoel ).

Een belangrijk punt is dat volgens SPA voor de meeste mensen uiteindelijk niet het RISICO maar het EFFECT de basis vormt voor de veiligheidsbeleving waarbij het AANTAL incidenten op Chemelot (ongeacht de ernst) een rol speelt. Op Chemelot vinden gewoon veel incidenten plaats. De meeste daarvan blijven binnen de hekken (gelukkig) maar de paar incidenten die niet binnen de hekken blijven hebben grote invloed op het onveiligheidsgevoel (HET kan immers altijd gebeuren.... is het gevoel). Ook in reactie op het OVV-rapport wordt weer de focus gelegd op het verlagen van RISICO'S, meest door technische maatregelen. Op zichzelf is het prima dat de risico's verder worden verlaagd, maar dat lost het probleem niet op en ook niet het onveiligheidsgevoel.

Het probleem zit in het EFFECT. Zolang dat niet wordt aangepakt zal het onveiligheidsgevoel blijven en nog terecht zijn ook. Het onderzoek Veiligheid chemische bedrijven versus niet geclusterde chemische bedrijven beschrijft heel duidelijk dat security een probleem is waarvoor nog geen oplossing bestaat. Uit het overzicht omtrent de aantrekkelijkheid van de (petro)chemische sector als security doelwit komt heel duidelijk naar voren dat Chemelot op veel punten een voor de hand liggende target voor terroristische aanslagen is. DUS behoort gekeken te worden naar beperking van de EFFECTEN en is het momenteel terecht dat mensen zich onveilig voelen, temeer omdat een van de beruchtste salafistische moskeeën van Nederland en waarvan leiders noch steeds vervolgd worden in Lindenheuvel ligt. Aan het reduceren van de installaties met de grootste effecten (TP2 en TP3) gebeurt echter niets.

Ondanks dat niet heel veel mensen precies weten tot hoever de effecten reiken en wat precies de te verwachten gevolgen zullen zijn, voelen inwoners van Sittard-Geleen heel goed aan dat die gevolgen ENORM kunnen zijn (NB de vuurbal bij ontploffing van een bepaalde tank op TP3 zal VIJFTIG maal zo groot zijn als bij de vuurwerkramp in Enschede!). Hoe mensen veiligheid beleven die pal naast Chemelot wonen zal daardoor ECHT anders zijn dan mensen die verder weg wonen. Een onderzoek dat geen onderscheid maakt tussen die verschillen verliest veel van haar waarde en leidt tot verkeerd politiek gebruik. 

Dit onderzoek maakt m.i. onvoldoende onderscheid en leidt daardoor tot de politiek gewenste uitkomst dat relatief weinig omwonenden (16%) zich onveilig voelen. Daarom pleit SPA ervoor om de resultaten opnieuw te analyseren met inachtneming van bovenstaande overwegingen. Dit kan uiteraard als een 'verdieping van het gevoerde onderzoek' worden gebracht. 

Nog een puntje: bij de presentatie of de communicatie werd aangegeven dat het doel was dat mensen zich veilig zouden voelen. Dat is een VOLSTREKT verleerd uitgangspunt, op het misleidende af. Communicatie behoort transparant te zijn en REEELE informatie te verstrekken en niet een politiek doel (want dat is het !) te dienen. Niet voor niets hebben mensen er weinig vertrouwen dat zij van de overheid en Chemelot de juiste informatie krijgen.

Bie OS - Jack Renet (SPA) over RIVM onderzoek beleving veiligheid onder omwonenden - 14 april 2021

DDL - 14 apr 2021 - Afvalstoffen Chemelot
DDL - 14 apr 2021 - Chemelot als chemische begraafplaats
DDL - 14 apr 2021 - DSM zit in de maag met vervuilde grond

Toekomst Chemelot.

Dat Chemelot moet verduurzamen staat als een paal boven water. Daartoe worden ook allerlei acties ondernomen al is lang niet altijd duidelijk wat de consequenties daarvan voor de omgeving (en dus voor de inwoners van Sittard-Geleen) zijn. Het is de taak van de lokale politiek, dus ook van SPA, om de gezondheid en de leefbaarheid van de inwoners van Sittard-Geleen te bewaken en te wijzen op negatieve consequenties die ontwikkelingen door en/of op Chemelot kunnen hebben.

De Actie agenda Groene chemie, nieuwe economie is een richtinggevend document waarin veel goede zaken staan. Maar er staat ook in dat Nederland jaarlijks 2 miljoen ton plastics verbruikt en ' Er wordt geschat dat er door middel van recycling in theorie zo’n 9,7 à 11,5 miljoen ton aan scope 3 CO₂-emissie voorkomen kan worden in 2050. Om dat te bereiken, is er meer plastic afval nodig dan dat er alleen in Nederland beschikbaar is: er zal ook import van Europees plastic afval nodig zijn'. In gewoon Nederlands: Chemelot wil plastic afval uit andere delen van Europa importeren en hier verwerken. Oftewel: de European Circular Hub gedachte baseert op het omvormen van de Westelijke Mijnstreek tot de centrale regio voor afvalverwerking van Europees plastic. Dat ziet SPA niet zitten.

Het artikel DDL - 3 maart 2021 - Bandenrecycler Black Bear wil naar Chemelot  past in die ECH-gedachte maar de kwalijke reputatie (overlast voor de omgeving, brandgevaarlijkheid) hebben ze verdiend waardoor SPA uiterst sceptisch is t.o.v. deze vestiging.

Het Jaarverslag Chemelot 2019 bevat informatie over de uitstoot van broeikasgassen van Chemelot.

Omdat stikstofdioxide (lachgas, N₂O) een 265 maal groter broeikaseffect heeft dan CO₂ is de uitstoot van stikstofdioxide vergelijkbaar met 973217270 kg CO₂ oftewel ruim 23% van de uitstoot aan CO₂. Chemelot werkt aan reductie daarvan. Ook de uitstoot van stikstof moet drastisch verminderd worden. Black Bear komt nu naar Chemelot vanwege de ruimte die er aan stikstofuitstoot zou zijn. Daarmee wordt milieuwinst die aan de ene kant wordt behaald aan de andere kant weer verloren. Dat is dweilen met de kraan open.

Onderzoek communicatie bij incident Chemelot- (inclusief bijlage) - 29-09-2020

art 43 SPA - V2011 - Onderzoek communicatie bij incident Chemelot- (inclusief bijlage)-min

Reactie college

201029 Brief aan JRenet SPA iz onderzoek communicatie bij incident Chemelot getekend

Wonen met Chemelot

SPA organiseerde op vrijdag 15 november 2019 'Wonen met Chemelot" in het Volkshoes te Lindenheuvel ( Geleen ) om van omwonenden van Chemelot te horen hoe zij over ontwikkelingen en het wonen rond Chemelot denken. Het programma werd opgedeeld in vier clusters. De resultaten van de discussies werden aan de gemeenteraden van Beek, Stein en Sittard-Geleen aangeboden.

Wonen met Chemelot - Discussieavond - 15 november 2019

Verslagen bijeenkomsten klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus. 

Verslag eerste bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 19 oktober 2016
Verslag tweede bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 20 december 2016
Verslag derde bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 24 maart 2017
Verslag vierde bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 7 april 2017
Verslag vijfde bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 14 juni 2017
Verslag zesde bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 11 juli 2017
Verslag zevende bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 12 oktober 2017
Verslag achtste bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus 20 dec 2017
Verslag negende bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus 10 juli 2018
Verslag tiende bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus 17 september 2018
Verslag elfde bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus 29 november 2018
Verslag twaalfde bijeenkomst Klankbordgroep ontwikkelvisie doorgroei Campus op 8 mei 2019

Burgermanifest Veiligheid rond Chemelot

Voor de inwoners van de Westelijke Mijnstreek is hun veiligheid het belangrijkste en is het onacceptabel wanneer hun leefbaarheid ondergeschikt wordt gemaakt aan belangen van Chemelot. 

Het door de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) op 21 juni 2018 uitgebrachte rapport ‘Chemie in samenwerking, Veiligheid op het industriecomplex Chemelot’ is duidelijk:

‘De partijen op Chemelot moeten gezamenlijk zorgen voor een license to operate. Dit betreft de formele én informele goedkeuring van de omgeving (omwonenden en betrokken overheden) om risicovolle activiteiten uit te voeren. De partijen op Chemelot dienen aan de omgeving aan te tonen dat zij de risico’s van hun activiteiten kennen en beheersen. Hiermee krijgen zij het vertrouwen van de omgeving om door te gaan met de activiteiten die worden ontplooid.’

Omdat Chemelot tussen stedelijke bebouwing ligt roept de OVV de omliggende gemeenten en de provincie op een ambitieuze en uitgewerkte veiligheidsvisie te ontwikkelen met als uitgangspunt een zo hoog mogelijk veiligheidsniveau dat verder gaat dan de wettelijke normen voor veiligheid. De geformuleerde veiligheidsambities moeten leidend zijn in alle rollen (bevoegd gezag, publiek aandeelhouder, subsidieverlener) die de provincie vervult ten aanzien van Chemelot.

De voorwaarden waaraan Chemelot en de overheden moeten voldoen om ons vertrouwen te herwinnen en de license to operate te krijgen zijn:

A) Veiligheid

1. Schadeafstanden terugdringen tot de terreingrenzen van Chemelot.

Op Chemelot vinden een aantal activiteiten plaats die dagelijks risico opleveren voor circa 70000 omwonenden plus werknemers en anderen die op en rond Chemelot verblijven. Chemelot kan de omgevingsveiligheid niet waarborgen omdat het de effecten van calamiteiten niet zodanig beheerst dat slachtoffers onder omwonenden onmogelijk zijn. Dat blijvend aanwezige externe en lange termijnrisico’s of technisch falen rampzalige gevolgen kunnen hebben voor inwoners van omliggende gemeenten is onacceptabel. Aangaande explosie verlangen omwonenden in acht neming van op dezelfde basis berekende veiligheidsafstanden als in het Vuurwerkbesluit aangezien de Tankparken 2 en 3 in wezen niets anders zijn dan grootschalige opslag van hoog explosieve stoffen binnen stedelijke bebouwing en het effect een groot veelvoud zal zijn van de Enschedese vuurwerkramp.

2. Geen uitsluiting van herontwerp en/of verplaatsing van installaties of activiteiten van Chemelot.

Gegarandeerde omgevingsveiligheid is noodzakelijk Indien Chemelot hier nog lang actief wil blijven. De consequentie is dat indien bronmaatregelen onvoldoende soelaas bieden er ter plekke of elders alternatieven voor die problematische installaties worden gerealiseerd. Omwonenden verlangen dat deze installaties binnen korte termijn benoemd worden en dat er plannen gemaakt en uitgevoerd worden die de problemen oplossen. De door Chemelot aangekondigde van nationaal belang zijnde duurzaamheidstransitie van processen en producten moet aangegrepen worden om ook de veiligheidsproblematiek aan te pakken.

3. Er moet rekening worden gehouden met externe en lange termijn risico’s en hun mogelijke gevolgen.

Internationaal geologisch onderzoek in deze regio toonde de afgelopen jaren aan dat aardbevingen met sterkte 4 tot 7 een serieuze dreiging vormen. Installaties op Chemelot zijn hier niet op berekend. Aanslagen, fysiek of met drones of via internet vormen een niet uit te sluiten permanente dreiging. Chemelot vormt een aantrekkelijk doel omdat er veel slachtoffers zullen vallen, de economische impact groot is en de installaties die de grootste rampen veroorzaken makkelijke doelwitten zijn. Nu al vliegen vliegtuigen soms laag over Chemelot en lozen daar zelfs af en toe kerosine. Door stimulans van het vliegverkeer van/naar Maastricht Aachen Airport zal dat toenemen. Minimalisatie van het permanente risico van een neerstortend vliegtuig is nodig.

Al deze, en andere, externe en lange termijn risico’s zijn in wezen onvoldoende beheersbaar en bovendien niet of onvoldoende in de risicoberekeningen verwerkt. Chemelot zal haar installaties zodanig moeten beheersen dat incidenten beheersbaar worden en de gevolgen voor omwonenden klein zijn. Risico’s moeten geactualiseerd worden.

4. Niet rangeren met gevaarlijke stoffen binnen de bebouwde kom en niet meer vervoer van gevaarlijke stoffen door de bebouwde kom dan door andere gemeenten op de route.

De provincie vergunde dat er ruim viermaal zoveel wagons cat-A door Sittard-Geleen mogen rijden dan door het op dezelfde route liggende Eindhoven. Bij het Sittardse emplacement woonachtigen lopen veel vaker risico dat zo’n cat-A-wagon ontploft in vergelijk met bij hun emplacement woonachtige Eindhovenaren. Omwonenden willen gelijkwaardige risico’s. Rangeren met gevaarlijke stoffen op emplacementen binnen de bebouwde kom, waaronder kopmaken bij station Sittard, moet vanwege de risico’s aan banden worden gelegd.

De private voor kolentransport aangelegde spoorlijn waarover Chemelot haar gevaarlijke stoffen vervoert sluit op het nationale spoor aan op een plaats die veiligheidsproblemen in Sittard veroorzaakt. Groei van dit en ander spoorvervoer leidt tot problemen. Het is hoog tijd na te denken over risicoreductie in combinatie met capaciteitsvergroting en bereikbaarheid van Chemelot middels aanleg van een kopmaakemplacement of spoor buiten de bebouwde kommen van deze regio. Doorgaand verkeer kan door Sittard gaan terwijl alles wat met Chemelot te maken heeft dan makkelijker, sneller en met veiligheidswinst kan worden afgehandeld. De nationale overheid en Chemelot hebben daar ook belang bij.

5. Op de Campus werken alleen mensen die daar persé moeten zijn.

De ‘omissies’ die de Onderzoekraad constateert hebben tot gevolg dat de Koepelvergunning functioneert als filter waardoor de aanwezigheid van personen op Chemelot Campus niet meegenomen behoeft te worden bij berekeningen in het kader van het Bevi-besluit. Het betreft zowel medewerkers van Chemelot als studenten en onderwijzend personeel. Omwonenden verlangen beperking van de aanwezigheid van mensen op Chemelot Campus, in aantal en in tijd, tot het minimum vanwege de risico’s.

B) Belangen

1. Geen verdere uitbreiding Chemelot ten koste van stedelijke bebouwing.

DSM / Chemelot heeft de afgelopen zestig jaar alle gronden, meerdere buurten en op één na alle wegen tussen Geleen en Beek, Elsloo, Stein en Urmond opgeslokt. Daarbij kwam de veiligheid en leefbaarheid in de verre omgeving van het terrein in gevaar. De provincie stond dit toe, vaak tegen de wil van de gemeenten en de bevolking in. Het is genoeg geweest.

Chemelot ligt tussen stedelijke bebouwing hetgeen betekent dat het zal moeten functioneren binnen dat gegeven. De verbinding met Sittard-Geleen is minimaal, het gering aantal banen per hectare, de omvang van nog niet benutte ruimte op het terrein, de milieuproblematiek, de geringe financiële meerwaarde die nieuwe industriële ontwikkeling op Chemelot voor de gemeente heeft en de negatieve impact die verdere expansie op natuur en toeristische mogelijkheden heeft maken dat ontwikkeling van Chemelot binnen haar hekken zal moeten plaatsvinden. Kantoren en andere niet productiegerelateerde activiteiten kunnen buiten Chemelot gesitueerd worden.

Het inzicht dient op provinciaal en landelijk niveau te komen dat de ligging in combinatie met de daar ontplooide activiteiten het resultaat zijn van slechte planologie en dat daardoor de veiligheidsgrenzen voor omwonenden ver overschreden zijn en reparatie dringend nodig is. De Onderzoeksraad concludeert dat de provincie ten opzichte van Chemelot als bevoegd gezag, publiek aandeelhouder en subsidieverlener meerdere instrumenten ter beschikking heeft om het publieke belang van veiligheid te behartigen, die zij dwingend, sturend of in samenwerking kan inzetten maar dat tot nu toe onvoldoende heeft gedaan. Indien Chemelot niet kan garanderen dat er bij incidenten geen dodelijke slachtoffers onder omwonenden kunnen vallen dan behoort de consequentie te zijn dat deze instrumenten worden ingezet om de gevaarlijkste installaties naar elders, buiten Chemelot, te verplaatsen. Vrijgekomen ruimte op Chemelot kan worden benut voor minder gevaarlijke activiteiten.

De Onderzoeksraad geeft aan dat Chemelot vanwege de ligging tussen stedelijke bebouwing bovenwettelijke maatregelen moet nemen en dat omgevingsveiligheid leidend moet zijn bij alle ontwikkelingen. Omwonenden willen dat hieraan inhoud wordt gegeven.

2. Raadpleging van omwonenden bij alles dat voor hun direct of indirect van belang is.

De tijd is voorbij dat burgers braaf deden wat de pastoor, de schoolmeester of de burgemeester vroeg.
Burgers zijn mondig geworden en hebben kennis op alle terreinen verworven.
Omwonenden zijn de voornaamste belanghebbenden, niet de investeerders die zich gedurende relatief korte tijd op Chemelot vestigen.
Gebleken is dat provincie en gemeenten de publieke belangen van omwonenden decennia lang onvoldoende hebben behartigd met alle kwalijke gevolgen voor de leefbaarheid en veiligheid van omwonenden tot gevolg.
Omwonenden willen als volwaardige belanghebbenden meebeslissen bij alle aan Chemelot gerelateerde ontwikkelingen die hen direct of indirect raken.

3. Bij incidenten hanteert de gemeente een onafhankelijk protocol.

De afgelopen jaren bleek bij incidenten meerdere keren dat de gemeente Sittard-Geleen nagenoeg volledig vertrouwt op datgene wat Chemelot doet en naar buiten brengt.
Omwonenden bleven daardoor met schade en problemen zitten.
De gemeenten behoren zelf de regie in handen te nemen, onafhankelijk te beoordelen wat van Chemelot afkomstig is en onderzoek verrichten indien dat nodig is.

4. Veiligheidsvoorzieningen gericht op en voor omwonenden.

Zolang Chemelot de omgevingsveiligheid niet kan garanderen dienen er (gratis) effectieve veiligheidsvoorzieningen voor omwonenden te zijn die zorgen dat zij gezond overleven.
Daartoe behoren o.a. het inrichten van goed bereikbare redelijk-dichte-ruimten in risicovolle buurten b.v. in scholen of buurtcentra, het met een druk op een knop stopzetten van ventilatie van woningen en andere gebouwen, effectieve waarschuwings-, ontruimings- en evacuatieplannen etcetera .

C) Provincie

1. De omgevingsveiligheid en andere leefbaarheidsaspecten als belangrijkste uitgangspunt hanteren waarbij verslechtering van de omgevingsveiligheid bij vergunningverlening onaanvaardbaar is.

De geformuleerde veiligheidsambities moeten, conform aanbeveling door de Onderzoeksraad, leidend zijn in alle rollen (bevoegd gezag, publiek aandeelhouder, subsidieverlener) die de provincie ten aanzien van Chemelot vervult. Omwonenden willen dat andere leefbaarheidsaspecten hier eveneens bij betrokken worden.

Bevoegd gezag behoort op alle milieueffecten en vergunningen te controleren op momenten dat het er toe doet en stringent te handhaven. De door verbeteringen bereikte omgevingsveiligheid fungeert daarna bij vergunningverlening als uitgangspunt. Verslechtering van de omgevingsveiligheid door activiteiten van Chemelot wordt niet geaccepteerd.
Ook de provinciale en lokale overheid moeten het vertrouwen van omwonenden herwinnen.

2. Berekening van risico’s, gevolgen, geluidbelasting en andere milieuzaken door onafhankelijken.

Omwonenden hebben weinig vertrouwen in de berekeningen van milieueffecten (vooral externe veiligheid en geluid) door Chemelot zelf.
Enkele voorbeelden die duiden op het naar het beoogde resultaat toerekenen versterken dat gevoel. De belangen zijn dermate groot dat het niet meer dan normaal is dat (werkelijk) onafhankelijke externen de berekeningen uitvoeren en kritische opmerkingen aangaande de ingevoerde gegevens kunnen maken.

3. Reparatie van door de OVV vastgestelde ‘omissies’ totdat dit nationaal geregeld wordt.

De Onderzoeksraad adviseert de minister om de ‘omissies’ in het Brzo en het Bevi te herstellen en instrumenten om de Koepelvergunning geen vrijbrief te laten worden.
Omwonenden willen dat de provincie en Chemelot daar niet op wachten maar alvast conform die aanbevelingen gaan werken.
De Onderzoeksraad heeft aangegeven dat de provincie samen met Chemelot bovenwettelijke maatregelen kan nemen teneinde de omgevingsveiligheid te waarborgen en daarbij alle rollen die zij heeft kan benutten. Omwonenden willen dat de provincie dit ook doet en toeziet op controleerbare implementatie van specifiek op Chemelot gerichte aanbevelingen.

4. Hulpverlening aan omwonenden behoort een prominente plaats in het rampbestrijdingsplan Chemelot in te nemen waarbij hun zelfredzaamheid niet wordt overschat.

Bekend is dat de hulpverlening volstrekt onvoldoende zal zijn indien er op Chemelot een incident plaatsvindt dat zowel binnen als buiten het terrein ernstige schade (b.v. brand) en slachtoffers veroorzaakt. Omwonenden willen de garantie dat in zo’n situatie hulpverlening aan omwonenden prioriteit heeft boven hulpverlening op Chemelot. In het rampbestrijdingsplan Chemelot neemt hulpverlening aan omwonenden geen prominente plaats in. Omwonenden willen dat dit wel het geval is. Zelfredzaamheid mag daarbij, indachtig het WRR-rapport ‘Weten is nog geen doen’, niet worden overschat.

Zowel voor, tijdens als na incidenten behoort de informatievoorziening aan omwonenden veel transparanter, actueler en omvattender te worden.
Hiertoe kunnen verscheidene middelen (papier, sociale media, website, bijeenkomsten e.a.) worden ingezet en moet informatie op verschillende niveaus beschikbaar worden gesteld. Zowel het strikt noodzakelijke (waaronder ‘hoe te handelen’) als diepgaande informatie (‘wat is er technisch aan de hand’, ‘wat zijn de volgende stappen die worden ondernomen’, ‘evaluatie van het incident’ etc.). Een gemeentelijk aanspreekpunt dat er voor zorgt dat gerichte vragen ook tijdens incidenten binnen zeer korte tijd worden beantwoord is voor omwonenden enorm belangrijk.

5. Transparante en toetsbare registratie van alle bestaande en nieuwe afspraken met Chemelot.

De Onderzoeksraad stelde vast dat er mondelinge afspraken tussen provincie en Chemelot bestaan. Vanwege het informele karakter van deze afspraken zijn deze echter niet navolgbaar voor anderen zoals Provinciale Staten en de betrokken burgers. De provincie heeft niet concreet vastgelegd welk niveau van veiligheid wordt nagestreefd, op welke wijze Chemelot dit moet bereiken en welk instrumentarium ter bevordering wordt ingezet. Omwonenden vinden dat alle afspraken geregistreerd behoren te worden en digitaal toegankelijk worden gemaakt zodat zij getoetst kunnen worden door burgers en volksvertegenwoordigers.

Uitwerking Burgermanifest Veiligheid rond Chemelot

Uitwerking Burgermanifest Veiligheid rond Chemelot - V2